Bài và ảnh: Trần Tấn Vịnh
Con gái nơi đâu cũng biết trang điểm, giữ gìn và nâng niu những nét đẹp trên cơ thể như gương mặt, làn da, mái tóc… Là chi tiết thể hiện rõ nét nữ tính, mái tóc được người đẹp miền sơn cước chăm chút nhiều nhất. Tùy theo thẩm mỹ của từng tộc người, lứa tuổi mà họ có cách để tóc dài ngắn hay búi tóc, tạo hình khác nhau. Và hầu như các tộc người đều ưu ái làm đẹp cho dung mạo của mình bằng những món trang sức đặc biệt trên mái tóc.
bằng hạt cườm
của dân tộc
Xơ Đăng
Từ lâu, các cô gái ở vùng núi rừng Trường Sơn – Tây Nguyên đã biết khai thác kho mỹ phẩm có sẵn trong thiên nhiên, rừng núi để làm đẹp. Con gái Cơtu muốn có hương thơm thì nhờ đến những đóa hoa pêlê marowgót cánh màu trắng có xen hồng, gắn vào lưng váy. Trái của loài hoa này có tên là pêlê đêlôm to như trái chuối, màu đen, khi chín tự rụng, và những cô gái nhặt mang về nấu và gội cho thơm tóc, đen tóc, dài tóc. Còn khi pêlê đêlôm chưa đến mùa chín thì thay bằng lá mrcha nấu lên để gội tóc vừa sạch vừa mượt.
của dân tộc Tây Nguyên
Các thiếu nữ Tây Nguyên giữ được vẻ đẹp hoang sơ, hồn nhiên với làn da nâu, đôi mắt sáng, và mái tóc ửng vàng như hòa điệu với sắc màu đất đỏ bazan và màu nắng mật ong cháy bỏng của cao nguyên đại ngàn. Sau khi tắm gội ở các dòng suối mát, các cô gái chải tóc bằng chiếc lược sừng trâu hay lược làm bằng tre để tóc không bị rối. Người M’nông có câu nói vần đầy chất thơ dạy bảo các cô gái về sự chung thuỷ, chăm lo xây dựng hạnh phúc gia đình:
Có thể bạn cũng quan tâm
“Xâu hạt cườm đã hợp với cổ rồi
Đôi bông đã hợp với tai rồi
Vợ phải lo dệt khố cho chồng
Dù chỉ dệt khố trắng cũng được
Dù chỉ bới cỏ tranh lên đầu
Dù chỉ bới tóc bằng lược sừng trâu…”
Vào dịp lễ hội, bên cạnh các loại trang sức như chuỗi hạt, vòng bạc, vòng đồng đeo cổ, khuyên tai, các cô gái thường không quên đeo dây buộc tóc để trang điểm. Thiếu nữ Mnông, Xơ Đăng ở cao nguyên phổ biến với dây buộc tóc bằng hạt cườm. Xưa kia họ thu nhặt những hạt cây cỏ xâu lại làm chuỗi cườm để đeo cổ chân, cổ tay và làm dây buộc tóc. Sau này, khi có sự giao lưu rộng rãi với thế giới bên ngoài, đồng bào sử dụng hạt cườm nhựa để làm đồ trang sức. Dây buộc tóc của người Xơ Đăng được làm từ hạt cườm nhỏ, có màu sắc đẹp nhờ sự khéo tay tạo hình hoa văn và là loại dây buộc có giá trị về thẩm mỹ và hiện vật so với các tộc người trong vùng. Dân tộc Mnông có dây buộc tóc bằng hạt cườm ngũ sắc, gọi là cườm hoa (Nhong Kach) nổi lên hai màu vàng và đỏ để phân biệt với màu đen, trắng của nam giới. Dân tộc Ê đê, Gia Rai, Bahnar và một số tộc người khác cả nam và nữ đều sử dụng dây buộc tóc thổ cẩm.
Người phụ nữ ở đâu cũng tìm ra cách làm đẹp cho riêng mình. Người đẹp miền sơn cước đã biết tự làm cho mình đẹp lên qua vóc dáng khỏe mạnh, chăm chỉ, biết dệt, biết mọi việc trên nương, biết nhảy múa, hát ca trong các lễ hội và cũng biết làm đẹp cho mình với môi son má hồng, tóc mướt và hương thơm từ kho mỹ phẩm của thiên nhiên hoang dã.
